The 12th NADI Annual Meeting and NADI Retreat, 25th Feb – 3rd Mar 2019, Chiang Mai, Thailand
ศศย.สปท. เป็นเจ้าภาพจัดการประชุมทางวิชาการนานาชาติด้านความมั่นคงแห่งอาเซียน (Track II Network of ASEAN Defence and Security Institutions: NADI) ประจำปี ครั้งที่ ๑๒ (12th Annual Meeting) และการประชุมหารืออย่างไม่เป็นทางการ (Retreat Meeting) ระหว่างวันที่ 25 ก.พ. - 3 มี.ค.62 ณ โรงแรม ฮอลิเดย์ อินน์ เชียงใหม่ จ.เชียงใหม่ โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อแลกเปลี่ยนทางวิชาการกับสถาบันเครือข่ายทางวิชาการด้านความมั่นคงของประเทศสมาชิกอาเซียน และเพื่อให้ NADI สามารถให้การสนับสนุนด้านวิชาการต่อที่ประชุมรัฐมนตรีกลาโหมอาเซียน (ASEAN Defence Minister’s Meeting: ADMM) ได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยมีผู้เข้าร่วมประชุมจากชาติสมาชิกอาเซียนทั้ง 10 ประเทศ จำนวน 45 คน
สรุปประเด็นสำคัญจากการประชุมได้ดังนี้
1. การบรรยายพิเศษในหัวข้อ “Foresight Framework” โดยวิทยากรผู้ทรงคุณวุฒิ 2 ท่าน ได้แก่
1.1 พล.อ. เจิดวุธ คราประยูร ที่ปรึกษาพิเศษ บก.ทท. ได้กล่าวถึง ความสำคัญของการมองภาพอนาคต (Foresight) ซึ่งจะทำให้สามารถวิเคราะห์แนวโน้ม หรือผลกระทบที่จะเกิดขึ้นกับอาเซียนในอนาคตได้ โดยเครื่องมือในการวิเคราะห์ภาพอนาคตที่ประเทศไทยใช้ ได้แก่ STEEP-M Framework ซึ่งเป็นการนำความมั่นคงด้านการทหารมาผนวกรวมในยุทธศาสตร์ชาติ โดยกระทรวงกลาโหมได้บูรณาการการทำงานร่วมกับกระทรวงอื่น ๆ เพื่อรับมือกับภัยคุกคามที่ได้คาดการณ์ไว้ สำหรับอาเซียนควรจะมีการวาดภาพอนาคตร่วมกัน ซึ่งจะเป็นประโยชน์อย่างมากถ้า NADI สามารถที่จะพิจารณาสร้างกรอบการวาดภาพอนาคตร่วมกันได้
1.2 ดร.ถาวร ทันใจ ผู้อำนวยการกองตรวจการประมง กรมประมง ได้นำเสนอประสบการณ์และความสำเร็จของไทยในการแก้ไขปัญหาการทำประมงแบบผิดกฎหมาย ไม่รายงาน และไร้การควบคุม (Illegal, Unreported and Unregulated: IUU) เช่น การแก้ไข พ.ร.ก. การทำประมงเพื่อรองรับการบูรณาการหน่วยงานที่ทำหน้าที่ควบคุมด้านต่าง ๆ อย่างมีประสิทธิภาพ การจัดตั้งศูนย์ปฏิบัติการเฝ้าระวังการทำประมง การพัฒนาระบบต่าง ๆ เป็นระบบอิเล็กทรอนิกส์โดยสมบูรณ์ เป็นต้น นอกจากนี้ยังเน้นย้ำว่าอาเซียนควรให้ความร่วมมือในการส่งเสริมการทำประมงอย่างยั่งยืน และพิจารณาจัดตั้งคณะทำงานเฉพาะกิจเรื่อง IUU fishing ของอาเซียน เพื่อเป็นกลไกในการแก้ไขปัญหา IUU ในภูมิภาค
2. การนำเสนอในช่วงที่สอง หัวข้อ “ASEAN Defence Security Foresighting in the Next 2 Decades” มีประเด็นสำคัญ ดังนี้
2.1 ภัยคุกคามความมั่นคงของอาเซียนในอีกสองทศวรรษข้างหน้า ได้แก่ (1) การรักษาความมั่นคงปลอดภัยทางไซเบอร์ในยุค Internet of Things (IoT) (2) การก่อการร้ายและอิทธิพลจากแนวคิดนิยมความรุนแรง (3) การเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ (4) อาชญากรรมข้ามชาติ และ (5) อิทธิพลของชาติมหาอำนาจที่จะเข้ามาในภูมิภาค โดยเฉพาะจีนและสหรัฐฯ
2.2 อาเซียนยังคงมีบทบาทสำคัญในการสร้างความมั่นคงให้เกิดขึ้นในภูมิภาค โดยเฉพาะการใช้กลไกด้านการทูตเชิงป้องกัน สำหรับด้านเศรษฐกิจ อาเซียนยังคงเป็นตลาดการค้าที่มีศักยภาพสูง ซึ่งการเชื่อมโยงทางเศรษฐกิจระหว่างกัน จะเป็นปัจจัยที่สร้างความแข็งแกร่งให้กับชาติสมาชิกอาเซียนในอีกสองทศวรรษข้างหน้า
2.3 อาเซียนควรเพิ่มความคล่องตัวในการปฏิบัติตามข้อกำหนดในกฎบัตรอาเซียน และแผนงานด้านการเมืองและความมั่นคงอาเซียน พร้อมกับการเสริมความแข็งแกร่งให้กับเสาหลักทั้งสามของอาเซียน เพื่อเพิ่มโอกาสในการรับมือกับภัยคุกคาม และการรักษาความมั่นคงของอาเซียนในสองทศวรรษหน้าได้ครอบคลุมยิ่งขึ้น
2.4 ควรใช้กลไกความร่วมมือของอาเซียนที่มีอยู่เสริมสร้างความเข้มแข็งด้านไซเบอร์ โดยเริ่มความคิดให้ไกลไปกว่าความมั่นคงปลอดภัยทางไซเบอร์ เพื่อสร้างความร่วมมือที่เป็นรูปธรรมในการพัฒนากฎ กติกา สำหรับการใช้ประโยชน์จากปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence: AI) หรือแม้แต่อุปกรณ์ทางทหารซึ่งอาจถูกคุกคามจาก Cyber warfare
3. การนำเสนอในช่วงที่สาม หัวข้อ “Drivers that lead to Sustainable Security” มีประเด็นสำคัญ ดังนี้
3.1 ในมุมมองด้านการป้องกันประเทศนั้น ควรให้ความสำคัญกับการสร้างและการกระชับความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างหน่วยงานทหารและป้องกันประเทศ โดย (1) การฝึกร่วมทางการทหารระดับพหุภาคี (2) การแลกเปลี่ยนการเยือนระดับผู้นำ (3) อาเซียนจำเป็นต้องมองถึงความร่วมมือระหว่างภาคส่วนเพื่อสร้างอาเซียนที่มีความยืดหยุ่น การตรวจหา/การเตือนภัยล่วงหน้า และฟื้นตัวอย่างรวดเร็ว เพื่อให้ภูมิภาคยังคงความคล่องตัวและรับมือกับความท้าทายที่ซับซ้อนในอนาคต
3.2 ประเด็นเรื่องภัยคุกคามรูปแบบใหม่ ชาติสมาชิกฯ ควรเสริมสร้างสถาบันและกลไกความร่วมมือในการพัฒนาบุคลากรและให้ความสำคัญกับการสร้างสภาวะแวดล้อมเพื่อรักษาความมั่นคงอย่างยั่งยืน
3.3 อาเซียนต้องรักษาความเป็นกลาง ในการเผชิญแรงกดดันจากอำนาจภายนอก ในประเด็นขัดแย้งต่าง ๆ เช่น กรณีปัญหาทะเลจีนใต้ อาเซียนควรดำเนินการต่อในเรื่องระเบียบการปฏิบัติในทะเลจีนใต้ (The Code of Conduct: COC) เพื่อเสถียรภาพและความสงบของทะเลจีนใต้ รวมถึงต้องรักษาความเป็นแกนกลางของอาเซียนในฐานะผู้กำหนดวาระของภูมิภาค และสนับสนุนความริเริ่มด้านเศรษฐกิจเพื่อการพัฒนาและเติบโตของภูมิภาคโดยไม่เลือกข้าง
3.4 การที่อาเซียนจะสามารถส่งเสริมความมั่นคงของภูมิภาคอย่างยั่งยืนได้ต้องลงทุนระยะยาวเพื่อให้ประสบความสำเร็จในเรื่อง (๑) เสถียรภาพการเมืองภายในประเทศ โดยการเอาชนะใจ